از گوانتانامو تا هالیوود؛‌ نگاهی به فیلم کمپ ایکس ری با بازی پیمان معادی

تصویری سیاه از دخمه ای کهنه، ملال انگیز و هراس آور به نام گونتانامو، با زندانیانی در انتظار محکومیت، زمینه ساخت درام ارتشی "کمپ ایکس ری"، به نویسندگی و کارگردانی پیتر ساتلر شده است؛ فیلمی که اریک کوهن، منتقد سینمایی ایندی وایر، آن را "نمایش اخلاقی و گاه ساده لوحانه از شرایط فاجعه آمیز بازداشتگاه زندانیان سیاسی ارتش آمریکا" خوانده است که "جریان آشنایی و ایجاد ارتباط میان یک زندانی مسلمان و یک زن زندانبان آمریکایی هم چاشنی آن شده است."

فیلم با صحنه هایی از وقایع یازدهم سپتامبر در مرکز تجارت بین المللی نیویورک آغاز می شود و پس از صحنه بازداشت "علی" (با بازی پیمان معادی) در آلمان، به هشت سال بعد و زمان ورود نگهبان تازه ای به نام "ایمی کول" (کریستن استوارت) به گوانتانامو می رسد.

ایمی که برای فرار از زادگاه کوچکش به ارتش پیوسته، در اثر تحقیر و آزار جنسی سربازان دیگر تبدیل به یک فرمانبردار مطیع شده است. اما در نهایت، با دوستی‌ای دور از جنبه های جنسی که بین او و علی به وجود می آید، کم کم حالت دفاعی اش فرو می ریزد و نوری از مهر و امید در درونش روشن می شود.

تریلر فیلم را اینجا ببینید

فیلمساز در کمپ ایکس ری، کوشیده است تا تنها وسیله ای برای بر ملا ساختن شرایط دردآور زندان و نمایش اعمالی که یادآور هر نوع شکنجه ای است نباشد.

او درطول فیلم در رابطه با گناه یا بی گناهی زندانیان، از جمله علی بی طرف باقی می ماند. اما در عین حال خشم و تنفر شدیدی را که این زندانیان نسبت به زندانبانان خود احساس می کنند هم به نمایش می گذارد.

استیون هولدن، منتقد سینمایی نیویورک تایمز می نویسد: "فیلم کمپ ایکس ری به تماشاگر نشان می دهد که بازداشتگاه نیروی دریایی آمریکا در خلیج گوانتاناموی کوبا، چه برای زندانی و چه برای زندانبان یک جهنم است. اما نه جهنمی بدیهی و آشکار. "

"زندانیانی که شبانه روز تحت مراقبتند و محافظان هر سه دقیقه یک بار به داخل سلول آن ها نگاه می اندازند تا درصورت لزوم از خودکشی آن ها جلوگیری کنند."

"تماشاگر هرلحظه با این حس بیمارگونه روبروست که گروهی افراد فلک زده، در شرایطی غیرقابل تحمل و به شدت غیرانسانی قرارگرفته اند. شرایطی که فرار از آن غیرممکن و محال است. زندانیانی که "زندانی" خوانده نمی شوند چرا که در این صورت مفاد قوانین معاهده ژنو در مورد زندانیان جنگی، باید شامل حال آن ها هم بشود."

پیترساتلر، چند روز پیش از گشایش فیلمش در هالیوود، در جلسه پرسش و پاسخی که در دانشگاه نیویورک برگزار شد به حاضران گفت: "وقایع ۱۱ سپتامبر اثر وحشتناکی بر روح و روان مردم آمریکا داشته است. من در آن زمان تازه از مدرسه فیلم فارغ التحصیل شده بودم. بزرگترین چالش من هم این بوده که فیلمی از زندان گونتانامو که مردم می کوشند آن را فراموش کنند بسازم. فیلمی که مردم شب تعطیل آخر هفته برای تماشای آن به سینما بروند."

آقای ساتلر با پایان مدرسه فیلم در کارولینای شمالی به لس آنجلس نقل مکان کرد و ابتدا به عنوان گرافیست و بعد هم به عنوان فیلمنامه نویس در یکی از استودیوهای فیلمسازی این شهر مشغول به کار شد. فیلمنامه هایی که هیچ یک از آنها تا به امروز به مرحله تهیه و تولید نرسیده است.

سوژه فیلم کمپ ایکس ری، ضمن پژوهش های ساتلر، با دیدن عکسی از چرخ حامل کتاب های مورد درخواست زندانیان گوانتانامو به سراغش آمد. چرخی پر از ترجمه کتاب های "هری پاتر" به زبان عربی: "برای من برخورد قوانین سخت و تشریفات قراردادی ارتش با اموری که به صورتی بنیادی با این مسائل بی ارتباط است خیلی جالب بود. اموری مثل تاسیس کتابخانه در چنین زندان مخوفی و یا رساندن کتابی مثل هری پاتر به دست زندانیان. به نظرم واقعا عجیب و غریب آمد."

اما همین مسئله در خط داستانی فیلم، بهانه ای می شود برای ملاقات اولیه دو قهرمان اصلی، ایمی، محافظی که مشغول پخش کتاب بین زندانیان است و علی، زندانی عرب - تونسی بزرگ شده آلمان که زندانبانش را بخاطر نداشتن تازه ترین جلد "هری پاتر" به شدت سرزنش می کند.

در واقع کتاب هری پاتر در فیلم، سمبلی است از نیاز مبرم زندانیان به گریز از دنیای واقعی و گشت و گذاری هر چند خیالی و محال در قلمرو جادو و افسانه. کتاب در عین حال قصه ای است دنباله دار، حجیم و طولانی "با تعداد صفحاتی به اندازه یک کتاب آسمانی".

بازی پیمان معادی پس از "جدایی"

پیمان معادی، بازیگر ایرانی، پس از موفقیت فیلم" جدایی نادر از سیمین" از طرف ساتلر برای بازی در فیلم کمپ ایکس دعوت به همکاری شد.

آقای معادی که درحال حاضر در لس آنجلس زندگی می کند در گفتگویی با هارولد اکسپرس درباره شخصیت "علی امیری" فیلم می گوید:

"فکر می کنم او بیشتر از هزاربار قرآن را خوانده و مرور کرده است. اما کم کم حالت شک و تردیدی در او به وجود آمده. شک و تردید نسبت به همه چیز. شاید هم بخاطر تنهایی و فکرکردن زیاد است که باورهایش به تدریج رنگ باخته اند. او کم کم از حضور در جمع نمازخوانان هم خودداری می کند. بدترین چیز برای آدمی که به همه چیز دور وبرش مشکوک است همین است که نمی داند واقعا به کجا و یا به چه چیزی دست بیاویزد. این مسئله برای خیلی از زندانی هایی که مدت زیادی را در بیکاری می گذرانند پیش می آید. اما من فکر می کنم علی بعد از این واقعه به حالت طبیعی و به زندگی عادی بازخواهد گشت."

سوپراستار هالیوود و یک نقش جدی

در مراسم اکران فیلم در لس آنجلس که چند شب پیش برگزار شد، حضور کریستن استوارت، که بیشتر به دلیل نقش آفرینی در فیلم های فانتزی "گرگ و میش" شناخته می شود در نقش نگهبان زندان گوانتانامو، یکی از مسائل مورد بحث تماشاگران و منتقدان بود.

کریستن استوارت که پیش از سری فیلم های خون آشامی "گرگ و میش" در چند فیلم جدی از جمله "اتاق وحشت" در نقش دختر جودی فاستر بازی کرده است می گوید: "این برای من فرصتی بود تا بتوانم خودم را از چهره کلیشه ای که هالیوود برایم ساخته نجات بدهم. برای همین هم وقتی فرصت مناسب پیش آمد، هرچند ریسک بود، اما پیشنهاد بازی در این نقش را با کمال میل قبول کردم. "

آقای هولدن منتقد نیویورک تایمز دراین مورد می نویسد: "کمپ ایکس ری اولین فیلمی است که در آن خانم استوارت ثابت می کند می تواند بازیگر جدی خوبی باشد. او در این فیلم چهره عبوس و پیچیده دختری ازشهرکی خفقان آور را که در آن احساس زندانی بودن می کرده است با مهارت ارائه می دهد."

همین منتقد درباره بازی پیمان معادی می نویسد: "آقای معادی از تمام امکاناتی که به عنوان یک بازیگر به او داده شده استفاده کرده و توانسته ابعاد گوناگونی به نقشی که عمدا هر گونه سابقه پیشین آن حذف شده ببخشد. شخصیتی خشن، به ناچار فرصت طلب و به شدت خشمگین، در عین حال با جنبه هایی انسانی عمیق و دوست‌داشتنی."